انتخابات 96 از جهت نگرش‌ها و نگراني‌ها شبيه 88 بود/ به احمدي‌نژاد پيغام داديم که انصراف دهد

خبرگزاري آريا - در 88 يک طرف قضيه نظر شورا را قبول نداشت و آن فتنه اي که نبايد شروع مي شد، شروع شد.خوشبختانه در 96 چنين مسئله اي را نداشتيم و طرفين نظر مراجع قانوني را تمکين کردند و پذيرفتند اما خب تخلفات وجود دارد.
به گزارش خبرگزاري آريا، مهمان اين هفته برنامه «دستخط» يکي از حقوقدانان برجسته کشور بود که سال ها در راس سخنگويي يکي از نهادهاي قانوني کشور حضور دارند به خصوص در فصول انتخابات ايشان را در عرصه رسانه ها بيشتر مي بينيم و گفته ها و ناگفته هاي زيادي از ايام انتخابات دارند و برنامه جذابي را خواهيم داشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در ادامه مشروح گفتگوي محمد حسين رنجبران با دکتر عباسعلي کدخدائي، سخنگو و عضو حقوقدان شوراي نگهبان قانون اساسي از نظرتان مي‌گذرد:
*****
تقريبا دو الي سه ماهي از فشار انتخابات مي گذرد. انتخابات ارديبهشت را شروع کنيم؛ فضاهاي انتخاباتي زيادي را تجربه کرديد. انتخابات ارديبهشت که گذشت با چه انتخاباتي شبيه بود؟کدخدايي: انتخابات در جمهوري اسلامي ايران، يک کنش اجتماعي و سياسي است که مردم با شور و اشتياق خود پاي صندوق هاي راي مي آيند. شور و احساساتي که در ايران داريم به جرات مي توان گفت در جاي ديگر نداريم. به همين خاطر مشارکت را همواره در جمهوري اسلامي ايران بيشتر از کشورهاي ديگر داريم.
انتخابات اين بار را هم اگر از زاويه حقوقي نگاه کنيم فرقي با بقيه انتخاباتي که قبلا داشتيم، در سال‌هاي 84، 88 و 92 فرقي ندارد اما از زواياي اجتماعي و سياسي قابل بررسي است. صاحبنظران در حوزه هاي مختلف ورود کردند و بحث هايي داشتند. شايد نتوان گفت انتخابات در هر مرحله اي شبيه کدام مرحله است. هر انتخاباتي يک ويژگي هاي خاصي دارد که مخصوص همان دوره است و تشابه‌سازي انتخابات يک مرحله با مرحله ديگر سخت است. از جهت حقوقي مشکل خاصي را نداشتيم، از جهت نگرش هايي که بود و نگراني هايي که داشتيم چيزي شبيه انتخابات 88 بود. به هر حال احساسات خيلي برانگيخته شد و هر طرفي صحبت هايي را داشت و طرفداران آنها بحث هايي را داشتند.
حالت دوقطبي پيدا کرده بود.کدخدايي: بله. حالت دوقطبي پيدا کرده بود. اين وضعيت شبيه سال 88 بود ولي نمي توان گفت به طور کامل چنين بود.
برخي از سياسيون که بيشتر در اصولگرايان هستند، از احراز و تاييد صلاحيتها نقدهايي را به شوراي نگهبان دارند. مي گويند حساسيت فضاي سياسي باعث شد حتما دو طيف سه نفره را انتخاب کنند و حتي مي شد طيف هاي گسترده تر را داشت تا از دوقطبي خارج شويم و هم تنوع و تکثر بيشتر شود. چنين چيزي را قبول داريد؟کدخدايي: خير. يکي دو بار اين را پاسخ دادم. شوراي نگهبان اصولا نگاهش سياسي نيست. يعني هيچگاه نگاه نمي کند چه طيفي حضور دارد و چه طيفي حضور ندارد و يا سهمي را براي اين طيف قرار دهد و سهمي را براي طيف ديگر در نظر بگيرد. ملاک شوراي نگهبان در بررسي صلاحيتها، قانون است و آن شرايطي که در قانون وجود دارد و مستنداتي در پرونده افراد وجود دارد و نهايتا راي گيري مي شود.
عرض کردم يکي الي دو نفر از افرادي که از محترمين بودند و ثبت نام کردند شايد تنها يک راي براي احراز صلاحيت نياز داشتند، ولي نشد.
اسم نمي بريد؟کدخدايي: خير. اگر آنها هم احراز صلاحيت شده بودند مردم مي ديدند که چنين دسته بندي و سهم بندي براي جناح ها وجود ندارد.
در اين انتخابات فرد يا افرادي بودند که صلاحيت آنها احراز نشده باشد و رايزني هايي شود و در نهايت احراز شود؟کدخدايي: اصل رايزني ها بود. برخي افراد صحبت مي کردند و خود را مکلف مي دانستند که بر توانائي هاي افراد گواهي دهند، اما اعضاي شوراي نگهبان هم با قانون مواجه هستند؛ آن چه در قانون است و در پرونده ها هست و در نهايت بايد راي گيري کنند. اينکه کسي در احراز صلاحيت ها تاثيرگذار بوده باشد، نبوده است.
در اين 6 نفر کسي نبود که احراز صلاحيت نشده باشد و بعد از رايزني دوباره صلاحيت تائيد شود؟کدخدايي: خير.
شوراي نگهبان هم بعد از احراز صلاحيت ها افراد را تا دوره تبليغات و بعد آن زيرنظر دارد. به نامزدي در اين دوره بخاطر برخي حرفها تذکر داده شد؟کدخدايي: بله. تذکر داديم. البته بعد از آن دستگاه هاي ديگر هم مسئوليت دارند و دستگاه هاي ديگر هم اين کار را انجام مي دهند. از طريق دستگاه هاي مختلف اين کار انجام مي شد. برخي افراد به هر حال، وابستگانشان دعوت شدند و تذکر نسبت به مطالبي که وجود داشت داده شد.
در شوراي نکهبان چنين امري متعارف است. اگر چنين احساسي شود که نکته خلافي رخ مي دهد مرحله اول تذکر است. در اين نوبت هم داشتيم که به افرادي تذکر داده شوند.
حل شد؟کدخدايي: به مراحل بعدي نرسيد. بارها اين را عرض کرديم شوراي نگهبان اين اختيار را دارد تا زمان راي‌گيري بتواند اعلام نظر کند و بعدا در خصوص صحت انتخابات مي تواند ورود پيدا کند. مثل انتخابات مجلس تا زماني که اعتبارنامه تصويب نشده است رويه اين است که شوراي نگهبان مي تواند ورود کند و ابطال کند و اين اختيارات را دارد.
در رياست جمهوري هم اين اختيارات را دارد؟کدخدايي: بله. حتي در رياست جمهوري قانون خيلي تصريح کرده است که بعد از بررسي صلاحيت ها اگر به شوراي نگهبان مدارکي درباره صلاحيت فرد برسد، مي تواند تجديد نظر کرد. اين را تصريح کرده است و در مجلس اين صراحت را نداريم ولي در قانون انتخابات رياست جمهوري اين وجود دارد.
تخلفات به گفته خود شما، تعدادش زياد بود، اما نه به اندازه اي که به کل انتخابات خدشه وارد کند. مي توانيد بگوييد تخلفات در چه حوزه اي بود؟کدخدايي: در حوزه تبليغات ... معمولا حوزه پررنگ تخلفات انتخاباتي در تبليغات است. افراد يا خلاف واقع مطلبي را بيان مي کنند و يا ممکن است صحبت هايشان متضمن توهين و افترا باشد يا مطالب غيرواقعي را مطرح مي کنند. بخشي از تخلفات به روز راي گيري مربوط مي شود.
آنجا عناوين متعددي را در قانون انتخابات داريم مانند تعرفه ندادن و خريد و فروش راي و مخدوش بودن تعرفه ها يا دخالت عوامل اجرايي و عوامل نظارت در امر انتخابات يا تبليغات بر سر صندوق ها و در شعب ... اينها عناوين متعددي است که در قانون لحاظ شده است و در هر دوره اي اينها را داريم که شدت و ضعف دارد.
هم سال 88 و هم الان چنين وضعيتي را داشتيم.
کدام پررنگ تر بود؟کدخدايي: در سال 88 و 96 را نگوييم پررنگ بود، ولي در 88 يک طرف قضيه نظر را قبول نداشت و آن فتنه اي که نبايد شروع مي شد، شروع شد. خوشبختانه در 96 چنين مسئله اي را نداشتيم و طرفين نظر مراجع قانوني را تمکين کردند و پذيرفتند اما خب تخلفات وجود دارد. بخشي از اين تخلفات هم اگر تاثيرگذار بر انتخابات نباشد، ديگر در مسئوليت شوراي نگهبان نيست. براي قوه قضائيه و محاکم دادگستري مي رود و زمان هم ندارد. هر زماني که رسيدگي شد مي توانند اعمال نظر کنند.
الان پيگير هستيد که به کجا رسيده است؟کدخدايي: ما طبق قانون نبايد پيگيري کنيم. طبق قانون بايد فقط گزارش دهيم. مثلا بگوييم اين گزارش ها در حوزه خريد و فروش راي يا در حوزه تبليغات غيرواقع يا در روز رأي گيري آمده است. اينها را گزارش کرده ايم و چيزي که براي ما ارسال شد براي قوه قضائيه ارسال کرديم.
آن چيزي که مربوط به ما هست تخلف يا جرم انتخاباتي صورت گرفته که مي تواند سرنوشت انتخابات را تغيير بدهد نبوده است. نهايتا هم شوراي نگهبان صحت انتخابات را اعلام کرد به اين معنا است که تخلف عمده که تاثيرگذار باشد را نداشتند.
سقف زماني مشخصي براي رسيدگي وجود دارد؟کدخدايي: خير. مثلا در دوره هفتم مجلس گزارش هايي را براي قوه قضائيه فرستاديم که در مجلس نهم دعوتنامه آمد که بياييد نسبت به آن گزارشي که در مجلس هفتم داديد، رسيدگي کنيم. اين متاسفانه در ادوار گذشته بود و زمان ندارد. اين دوره با تدبيري که رئيس قوه قضائيه داشتند، ستادي را تشکيل دادند و اين ستاد فعال برخورد کرد و جاي شکر دارد.
اين نگراني ايجاد مي شود که اگر زمان دار شود، همان کساني که تخلف کردند، دوباره سمت بگيرند و در جايگاه مورد نظر بنشينند.کدخدايي: بله اين مشکلات وجود دارد. ان شاالله برخورد قوه قضائيه اين گونه باشد که بتوان در مراحل آينده کساني که متخلف بودند بازداشته شوند.
دو دوره از انتخابات رياست جمهوري است که سختي هاي خاص خود را دارد. به خصوص اين دو دوره آمدن رئيس جمهورهاي سابق به عرصه انتخابات بود. خودتان پيش بيني مي کرديد که بيايند؟کدخدايي: پيش بيني که مي شد. زمزمه هايي که در رسانه ها و شايعاتي که وجود داشت، با شدت و ضعف، ولي اين پيش بيني مي شد.
تلاش شد همانند آقاي هاشمي که ايشان (احمدي نژاد) هم انصراف دهند؟کدخدايي: انصراف را بله؛ چون در جايي کسي را ديدم که صحبتي کرده بود و خلاف واقعيت بود، من هم درصدد پاسخ نيستم اما اين دوره زماني که به نتيجه رسيديم قبل از اين که اسامي را به وزارت کشور اعلام کنيم به برخي از آقايان قرار شد اطلاع دهيم از جمله ايشان که اگر مي خواهند انصراف دهند. اصلا اصراري نيست.
من به آقاي دکتر الهام اطلاع دادم و گفتم چنين وضعيتي هست و ممکن است تا ساعات آينده نتايج را اعلام کنيم و نظر به ايشان مثبت نبود و مي توانيد اعلام کنيد و ما مي توانيم همانند بقيه در ليست انصرافي ها قرار دهيم. ايشان ترديد داشتند و گفتند بعيد است قبول کنند و ديگر پاسخي تا ساعتي که ما قرار بود اعلام کنيم، نيامد.
در رابطه با آقاي هاشمي، واسطه پيغام آقاي لاريجاني بودند؟کدخدايي: بله، آقايان لاريجاني و روحاني.
در تاييد صلاحيت ها فشارخاصي به شورا وارد نشد؟کدخدايي: فشار اگر به مفهوم فضاي رسانه اي و عمومي باشد مطرح مي شود. ولي اين که کسي اصرار کند يا توصيه خاصي داشته باشد نبود، چون مي دانند شوراي نگهبان فشارپذير نيست. تحت تاثير اين فشارها قرار نمي کيرد.
يکي از تصميماتي که در زمان انتخابات ارديبهشت انجام شد زمان مناظرات تلويزيوني بود که ابتدا تصميم گرفتند غير زنده باشد. شوراي نگهبان در اين زمينه نظري داشت؟کدخدايي: نظر خاصي نبود چون خيلي مرتبط با ما نبود البته دوستان صداوسيما مشورت هايي داشتند. ما هم نظرات اوليه داشتيم ولي در نهايت نظر خودشان اعمال شد.
نظر شما زنده بود؟کدخدايي: فرقي نمي کرد. آن چه براي ما مهم است اين که مناظرات منجر به ايجاد کدورت بيشتر نشود و منجر به شقاق جديد نشود. فضاي انتخابات را ملکوک نکند. آنچه براي ما مهم است همين بود. اين که زنده يا غيرزنده باشد مهم نبود.
مناظرات را ديديد؟کدخدايي: همه را نديدم ولي برخي را ديدم. چون نماينده در صداوسيما داشتيم. خودم همه را نديدم چون درگير انتخابات بوديم.
چطور بود؟ چقدر چارچوب هاي اخلاقي و سياسي رعايت شد؟کدخدايي: اين دوره کمتر بود نسبت به 88 کمتر بود ولي مي توان گفت در مايه هاي سال 88 بود. فضا را ما هم به عنوان شهروند نپسنديديم. اين که حيثيت ها را بي جهت لکه دار کنيم يا حرف هايي را بزنيم که در دقايق حضور در مناظرات اثبات و نفي آن خيلي آسان نيست و يک ادعا است.
به نظر من، اگر قرار است مناظره باشد بايد روي برنامه ها و نگاه به آينده باشد و اثبات توانمندي در حوزه اي که رياست جمهوري است بايد باشد. اگر بتوان اينها را سازماندهي کرد براي آينده شايد بتوان در اين جهت هم بهتر برنامه ريزي کنيم.
تذکري در بين مناظرات به کسي داده نشد؟کدخدايي: خير. در مناظرات تذکري داده نشد.
چون همه در يک چارچوب اخلاقي بودند. در مرحله برگزاري انتخابات گله اي رئيس جمهور داشتند که در باره راي گيري ساعات آخر بود که اگر بيش از 12 شب ادامه پيدا مي کرد ما حتي 3-2 ميليون راي مان اضافه مي شد. اين صحت داشت؟کدخدايي: هميشه يک مشکلي را داشتيم و داريم که با دوستان وزارت کشور است و اين که ساعت راي گيري تا چه زماني است. قانون گفته است روز جمعه است و يک روز بايد باشد. تعريف يک روز در عرف و طبيعي چيست؟ در گذشته اين طور بود اگر تابستان هست به خاطر اين که هوا در برخي استان ها هوا گرم است و ممکن است مردم نباشند و شايد برخي مشغول کشاورزي هستند ساعاتي را تمديد مي کردند.
ساعت راي گيري 8 صبح تا 6 بعد از ظهر است. ساعات تمديد را يک تا دو ساعت در نظر مي گيرند. چند دوره اي اين را حالت جهشي گذاشته بودند و وزير کشور دو الي سه ساعت تمديد مي کرد و اين به ساعت 12 مي رسيد. 12 هم روز جمعه تلقي نمي شد. هر بار هم اين بحث را داشتيم که به هر حال از روز جمعه بگذرد روز جمعه نيست. بايد تعيين تکليف شود.
گفتند قبل از 12 افراد را داخل مي کنيم و در را مي بنديم. همه اينها يک وجه شبهه‌ناکي را در اين جهت داشت. در اين دوره به دوستان وزارت کشور اعلام کرديم تمديدها به طوري باشد که 12 تمام شود. تمديد را مي توانستند يک ساعت يک ساعت بگذارند و 10 درها را ببندند و تا 12 راي گيري شود. اعتراضاتي هم آن زمان و هم بعد از آن شد که خوشبختانه وزير کشور همکاري کردند و پذيرفتند.
يک بار براي هميشه بايداين مسئله به پايان برسد. اميدواريم هم در قانون تصريح شود و هم در آينده وزارت کشور به گونه اي پيش بيني کند که به اين سقف زماني برخورد نکنيم.

س: در آن شب صندوق هاي سيار پيش بيني شد؟کدخدايي: صندوق هاي سيار براي جاهايي بود که امکان راي گيري نداشتند.
س: براي آخر شب منظورم است؟کدخدايي: خير. اين هم که گفتيد، هيچ رايي گرفته نشد به هر حال راي گرفته شد. آنهايي که در داخل شعبه بودند راي را دادند. اين طور نبود که ارقامي که آقايان مي فرمايند صحيح باشد.
س: دو الي سه ميليون ... ؟کدخدايي: خير، اين قدري اغراق است. گله ديگري داريد دوستان وزارت کشور و اقاي رئيس جمهور خوب بود آن را هم ذکر مي کردند که به دليل سيستم هاي جديد و سامانه ي که ايجاد کردند و اينکه انتخابات با شوراها همزمان شد و در شوراها هم مشکلاتي پيش آمد، خيلي جاها تا ساعت 9 يا ده صبح راي گيري انجام نشد. رئيس جمهور بايد هر دو را ببينند.
س: به اين قصه برسيم که هميشه مسئولين انتخابات در زمينه خلا قوانين انتخابت تصريح داشتند. پارسال اواخر سال آقا سياست هاي کلي را اعلام کردند و به گفته خيلي ها حجت تمام شد که اين مسائل سروسامان گيرد. به اين انتخابات نرسيد. براي انتخابات مجلس اين خلأها پر مي شود؟کدخدايي: بايد بگوييم اميدواريم. من خيلي پيگير اين مسئله بودم. قرار شد جلسه هماهنگي بين مجلس و دولت و شوراي نگهبان باشد که اميدواريم در اين هفته يا هفته بعد انجام شود و يک راهکاري را براي جمع بندي جلسات هر سه بخش داشته باشيم.
اگر کميته قوي تشکيل شود به نظر قانون محکمي خواهد شد.کدخدايي: بله. وزارت کشور يک لايحه جامعي را به صورت پيش نويس آماده کرده است. مجلس هم نظراتي دارد و ما هم نظرات کارشناسي را خواهيم داد و خيلي دخالتي نخواهيم کرد، مگر به اصل مصوبه باشد که براي شوراي نگهبان بياد و اعلام نظر کند.
در سياست هاي کلي چندين مورد مهم دارد ولي دو مورد که در ذهن همه مردم باقي ماند يکي درباره ثبت نام هايي است که بي رويه مي آيد و آبروي کشور در بيرون مرزها تحت تاثير است. فشارهايي روي شورا مي آيد و وقت از شورا مي گيرد. يکي هم در زمينه شفا بودن منابع مالي است.کدخدايي: هر دو هم در سياست هاي کلي مقام معظم رهبري آمده است و اين به عنوان يک برنامه کلان هم مجلس و هم دولت مورد استناد قرار گيرد تا اين مشکل براي هميشه حل شود.
يک چيزي هم که به خود شورا برمي گردد در مورد تعريف رجل سياسي است که اگر تبيين شود خيلي از فشارها از روي شورا برداشته مي شود.کدخدايي: بله. در جايي عرض کردم ولي امکان دارد تکرار اين امر خالي از لطف نباشد که در سال 92 يک آئين‌نامه اجرايي براي اين اصل را تدوين کرديم. خيلي بحث شد. يک سالي در شوراي نگهبان بحث شد. نظراتي وجود داشت ولي بعد به دليل اين که خيلي الزامي را احساس نمي کرديم هم علني نشد و هم در شورا مدنظر قرار نگرفت.
اخيرا هم بعد از ابلاغ سياست هاي کلي، دو جلسه در شوراي نگهبان بحث شد. اما به انتخابات اخير نرسيد که بتوان براي انتخابات اين دوره به طور نهايي بکار بگيريم ولي اميدواريم به زودي دوباره در دستور ما قرار گيرد تا ما هر چه زودتر اعلام نظر کنيم.
ابعادي از آن پيش نويس را بيان نمي کنيد؟کدخدايي: خير. شرايطي که در اصل 115 وجود دارد خيلي جزئي تر و عيني تر در آئين نامه آوردند. رجل سياسي يا مذهبي را ملاک هاي عيني تر لحاظ کردند. در حوزه تقوا و مديريت و مدبر بودن هم به همين صورت است. من فکر مي کنم اگر آن مبناي کار قرار گيرد بتواند شاخص هاي عيني‌تري را ارائه کند که مجلس بر اساس آن بتواند قانونگذاري شفافي داشته باشد.
چند جا تاکيد کرديد که در بررسي صلاحيت ها، افرادي که الان نماينده يا رئيس جمهور هستند، صلاحيت هايشان دوباره بررسي مي شود.کدخدايي: بله. قانون است.
يعني در اين 4 سال مسئوليت اينها به نوعي حرکات و رفتارهايشان زيرنظر است.کدخدايي: بله. طبيعي است. فرضي وجود دارد که اگر کسي تائيد صلاحيت شده، عقلا اين مطلب استصحاب مي شود ولي در دوره 4 ساله اتفاقاتي رخ داده که بايد آنها بررسي شود. آن اتفاقات مورد بررسي قرار مي گيرد.
پرونده خانمي که در اصفهان راي آورد (خالقي) و بعد بر اساس مستنداتي رد صلاحيت شد الان به مجمع تشخيص رفته است؟کدخدايي: پرونده نرفته است چون بحث کاري است، اختلافي نيست. پرونده بسته شد ولي بعد از آن مجلس مصوبه اي گذراند که اختيارات شوراي نگهبان را محدود به زمان مقرر در قانون در حوزه بررسي صلاحيت کنند. يعني شوراي نگهبان در 20 يا 50 روزي که فرصت دارد اعلام نظر کند و بعد از آن شوراي نگهبان به اين بحث ها ورود نکند.
اين را از قديم اعضاي شوراي نگهبان داراي ايراد مي دانستند. فرقي هم نمي کند و مربوط به دوره اخير و خانم خالقي نيست. از قديم معتقد بودند نظارت شوراي نگهبان يک نظارت عام و جاري است و در همه مراحل و همه دوره اي که فرد هست جاري و ساري است. براي همين مغاير با آن اصل مي دانند، اين مصوبه به مجمع تشخيص مصلحت رفته است. يکي دو نوبت ديگر هم داشتيم که مجمع نظر شورا را تائيد کرده است.
از آقاي ابراهيمان چه خبر؟ هنوز شوراي نگهبان مي آيند؟کدخدايي: بله. هر چهارشنبه ايشان را مي بينيم و از همکاران خوب ما هستند. در جلساتي که مربوط به شوراي نگهبان هست حضور دارند.
در دوره سخنگويي اختلاف نظراتي با آقاي جنتي داشتند. درست است؟کدخدايي: اختلاف نظر به مفهوم وجود کدورت نبود ولي اين اختلاف نظري است که من و شما هم داريم. هر عضو شورايي ممکن است با ديگري داشته باشد. تعبير ما اين است که اين اختلافات طلبگي است و خيلي مهم نيست.
در جايي گفته بودند اختيارات دبير شوراي نگهبان زياد است و بايد تجديد نظر شود. الان هم همين اعتقاد را دارند؟کدخدايي: نمي دانم الان هم به اين صورت هست يا خير. اختيارات دبير براساس آئين نامه داخلي است و مسئوليتهاي اجرايي است که از سوي اعضا کارهايي را انجام مي دهند، اختيار دبير غير از اداره جلسات، در بخش هاي ديگر در حوزه انتخابات و اجرايي است و خيلي فکر نمي کنم زياد باشد.
آيت الله جنتي مي گفتند برخي ها فکر مي کنند شوراي نگهبان آن 12 نفري هستند که مي نشينند و من حرف آخر را مي زنم و همه چشم مي گويند. آن قدر بحث طلبگي داريم که برخي مواقع به داد و بيداد مي رسد.کدخدايي: بله. گاهي اوقات ايشان نظري به من دارند و مي گويند در اين زمينه راي نمي دهيد و مي گويم خير. مي گويند مگر نظر مخالف داريد و مي گويم بله و هم نظر با شما نيستم. اين بحث طبيعي است. من نظري مخالف با آقاي جنتي در حوزه علمي داشته باشم.
الان هم راي گيري شد و ايشان دبيري شوراي نگهبان را برعهده گرفتند. شما هم سخنگو هستيد.کدخدايي: بله.
آقاي عليزاده قبلا هم پست قائم مقام داشتند؟کدخدايي: بله. پست قائم مقامي دبير را داريم.
قبلا هم بود؟ شايد به اين پررنگي اعلام نمي شد.کدخدايي: خير. از قديم بود. يک دوره هايي هم مرحوم زواره اي بودند و يک دوره اي من بودم و يک دوره اي اقاي عليزاده بودند. 5-4 سالي مي شود که آقاي عليزاده هستند.
با دانشجويان خود صميمي هستيد؟کدخدايي: فکر ميکنم وظيفه ما اين باشد و منتي بر سر کسي نيست. دانشجو قشر جوان و آينده‌ساز ما در کشور هستند و بايد احساس راحتي نسبت به مسائل علمي داشته باشند و گاهي هم مسئله شخصي دارند و بيان مي کنند و اگر بتوانيم حل کنيم توفيقي براي ما است.
آن کتري را هنوز داريد؟کدخدايي: (مي خندد) کتري را خودشان جمع کردند. بخاري آن هست.
آسان يا سخت نمره مي دهيد؟کدخدايي: شايد سهل ممتنع هستيم. در کلاس سختگيري مي کنم. نسبت به حضور دانشجو سختگير هستيم. تکاليف را درست انجام دهند و تحقيق هايي که دارند را به درستي انجام دهند. اگر اين براي ما احراز شود گاهي اوقات نمره را مي دهيم. دانشجويان الان طفل گريزپا هستند. گرفتاري هاي مختلف دارند و شرمنده مي شويم بتوانيم نمره خوب بدهيم.
بهترين دانشجويي که تاکنون داشتيد، بود؟کدخدايي: اسم نياوريم و اگر اسم بياوريم دعوا مي شود و همه دم دانشکده مي گويند چرا نام ما را نگفتيد. دانشجويان خوبي داشتيم که برخي از آنها به خارج از کشور رفتند و الان استاد هستند. برخي رفتند تحصيل کردند و به ايران بازگشتند و جذب هيات هاي علمي در دانشگاه هاي مختلف شدند. همه اينها افراد شايسته هستند.
دانشگاه را بيشتر دوست داريد يا کارهاي اجرايي را علاقه داريد؟کدخدايي: من تنها جايي که با پاي خودم براي کار تقاضا دادم، دانشگاه بود. بقيه جاها را از ابتداي انقلاب ما را بردند. دانشگاه تنها جايي بود که خودم رفتم و گفتم من مي خواهم بيايم.
چه سالي ازدواج کرديد؟کدخدايي: من سال 1362 ازدواج کردم.
چطور آشنا شديد؟کدخدايي: ازدواج هاي ما سنتي است. موقعي که مرحوم مادرم تصميم گرفت و پيشنهاد داد و خودش جلو رفت و گزينه هاي مختلف بودند و نهايتا با خانمم ازدواج کردم.
يعني از طريق مادر آشنا شديد؟کدخدايي: بله.
مهريه چقدر بود؟کدخدايي: مهريه آن چيزي که ما هميشه مي گوييم آن زمان براي ما سخت بود. آن زمان يک دوره تفسير مجمع‌البيان بود. تفسير الميزان را مي خواستيم بگذاريم چون آن دوره چاپ نمي شد، ترسيديم خانم فردا طلب کند و ما نتوانيم.
خطبه عقد را چه کسي خواند؟کدخدايي: آن زمان در دوره جنگ و گرفتاري هاي مختلف تهران بوديم و يکي از محضرهاي آن زمان و يکي از سادات آن زمان عقد را جاري کرد.
در کارهاي خانه کمک مي کنيد؟کدخدايي: اگر بتوانم کمک مي کنم.
غذا درست کردن را بلد هستيد؟کدخدايي: بله. چون سال ها دانشجو بودم و روي پاي خودم ايستادم و سال هاي تنهايي را داشتم، غذا درست کردن بلد هستم. ولي کسي غذاي ما را نمي‌پسندد. الان با غذاي جديد غذاهاي ما مورد پسند نيست.
چند فرزند داريد؟کدخدايي: سه فرزند دارم. فرزند اولم دختر است و ازدواج کرده است و فارغ التحصيل از دانشگاه شد.
نوه هم داريد؟کدخدايي: دو نوه دارم.
گفتيد بهترين تفريح شما کتاب خواندن است.کدخدايي: بله. برخي مواقع علاقه به کتاب داريم. مثلا وارد حوزه ورزش هيچگاه نشدم. خيلي اهل ورزش نيستم. البته مايه تاسف است.
علاقه به فوتبال نداريد؟کدخدايي: خير.
مايل به ديدن فوتبال هم نيستيد؟کدخدايي: خير. علاقه به ديدن ندارم ولي نتيجه را مي شنويم و اگر خوب باشد خوشحال و اگر بد باشد ناراحت مي شويم البته خيلي مهم نيست.
از لحاظ روحيات، خجالتي هستيد يا خير؟کدخدايي: خجالتي نيستم ولي حرمت ها را رعايت مي کنيم و در جايي که بايد حرف هايم را مي زنم.
در هر دو جناح رفيق هاي صميمي داريد؟کدخدايي: بله.
مي توانيد نام ببريد؟کدخدايي: نام نبريم بهتر است. اگر عضو شوراي نگهبان نبوديم نام مي برديم.
شما الان از طرف ايران يکي از قضات عضو دول بين‌المللي هستيد؟کدخدايي: بودم. تا 4 سال پيش بودم و الان نيستم. دو دوره من بودم.
با توجه به تجربه اي که داريد فکر مي کرديد شکايت ايران براي دو ميليارد دلار از آمريکا به جايي برسد؟کدخدايي: من نمي خواهم اظهارنظر کنم چون پخش مي شود ولي اميدواريم با دقت هايي که بايد نسبت به پرونده شود به يک جمع بندي برسيم.
ممکن است؟کدخدايي: بله. امکانش هست ولي اين که از چه راهي وارد شويم مهم است . برخي از دعاوي بين المللي را به دليل اين که راه را اشتباه رفتيم نتوانستيم احقاق حق کنيم.
يعني خودمان راه را اشتباه رفتيم؟کدخدايي: بله. راه را اشتباه رفتيم و گاهي اوقات در يک جايي مي توانستيم حل کنيم و اين کار را نکرديم. زماني پرونده هايي براي يکي از وزارتخانه ها بود که با يکي از وزرا که الان مسئوليتي در دولت دارند، آن زمان خيلي اختلاف نظر داشتيم و بخشي از آن پرونده همچنان باقي مانده است.
کرسنت؟کدخدايي: خير. براي پرونده کرسنت هم به نوعي در جاي ديگر گرفتارش بودم. آن هم پيشنهاداتي داشتم و اتفاقا آن را با رئيس جمهور وقت صحبت کرديم، با معاون حقوقي صحبت کرديم. کرسنت در يک موقعي قابل حل بود. در يک بخشي از مذاکرات قابل حل بود و نشد. آن هم از جمله مسائلي بود که راه اشتباهي را رفتيم و الان به اينجا رسيديم.
اين قضيه «منا» را مي‌توانستيم از قضيه ديوان بين المللي پيش برويم و نکرديم. درست است؟کدخدايي: از طريق ديوان خير، چون به هر حال صلاحيت ديوان به اين صورت است که بايد دو طرف صلاحيت ديوان را در آن دعوا بپذيرند، طبيعتا عربستان نمي‌پذيرد. بنابراين از طريق ديوان ممکن نيست. وليکن شايد بتوان اهرم هاي فشار ديگري را داشت که از طريق اقداماتي که مي توانستيم در سازمان ملل انجام دهيم. شايد بتوان از اين طريق اقداماتي را انجام داد و به يک حقي برسيم.
چطور است که آقاي دکتر کدخدايي از مجلس اصولگراي نهم راي نمي آورد کما اين که آيت الله جنتي هم در مراسم تقدير از شما گفتند براي راي نياوردن شما مقدمه‌چيني شده بود، اما بعد از مجلس دهم که اصولگراي صرف نبود، راي خوبي آورديد؟کدخدايي: خيلي براي من مهم نيست و نبود. بالاخره اين اختيار را قانون اساسي به مجلس داده شد و اگر راي داد مسئوليتي بر ما بار مي شود و اگر راي نداد اين مسئوليت برداشته مي شود. نبايد متوقع از نهادهايي باشيم که اختيار به آنها مي دهيم و مي گوييم شما حق داريد، انتخاب کنيد. خيلي مهم نيست و تشخيص مجلس چنين بود.
برخي مي گويند رفاقت شما با آقاي عارف يکي از دلايل راي آوردن شما بود.کدخدايي: خير. به آقاي عارف ارادت داريم و ايشان انسان متديني هستند و هر زماني مطلبي بود پيگيري هايي که داشتيم چه از طرف ايشان و چه از طرف ما در فضاي دوستانه و صميمانه و خيرانديشانه حل شده است. در اين حد ما با همه اعضاي محترم مجلس و آقايان اين ارتباط را داريم.
گفته بوديد بعد از راي آوردن شما، طيف اصلاح طلب آقاي عارف را اذيت کرده بودند.کدخدايي: من چنين حرفي نزده بودم. من گفته بودم؟
در جايي از شما خواندم.کدخدايي: نمي دانم من گفتم يا خير ولي ظاهرا صحبت هايي شد در رابطه به اين مسئله و من هم در رسانه ها شنيدم که برخي اعتراض کرده بودند. شايد ناظر بر اخباري باشد که من داشتم، در طيف هاي مختلف انتظار نداشتند من راي بياورم و اينها در جاهايي مطالبي را گفته بودند. اشاراتي را داشتم.
س: من از آيت الله جنتي مي خواندم که آقاي دکتر کدخدائي اصلا اهل شفارش و سفارش پذيرفتن نيست. در انتخابات هم خيلي ها دنبال سفارش گرفتن و سفارش کردن هستند، يکي از دلايل هم شايد همين بود که مجلس نهم به شما راي نداد. همين طور بود؟
کدخدايي: همين دوره هم به همين صورت بود. واقعيت اين است که يک وظيفه قانوني بر عهده ما است. اگر در پرونده اي موضوعي مطرح باشد و فردي صلاحيت نداشته باشد، اين با سفارش افراد حل نمي شود. ممکن است گزارش خلافي داده باشند و آن مبناي کار ما قرار گيرد، يک فردي مي آيد توضيح مي دهد که گزارش خلاف بوده است.
اين ممکن است قابل بحث باشد ولي وقتي پرونده کسي روشن است، ... من مثال بزنم که رئيس مجلس ششم يک زماني تماس گرفتند که براي پرونده فردي بود که در جايي مشغول است. از ايشان خيلي تعريف کردند و من به ايشان پيشنهاد کردم و گفتم جناب آقاي کروبي شما به اينجا بياييد و من پرونده را در اختيار شما مي گذارم و شما به عنوان شخص عادي اگر ايشان را تائيد کرديد به شورا مي بريم و با شهادت شما، تاييد مي کنيم. گفتند يعني اين اندازه مسئله دارد؟ گفتم به هر حال اين وضعيتي است که ما داريم.
مي خواهم عرض کنم اگر اقدامي انجام مي‌دهيم بر اساس تکاليف قانون و مستندات است و بنابراين اصولا سفارش پذيري مفهومي ندارد که بگوييد در شوراي نگهبان من سفارش مي گيرم و کسي ديگر سفارش نمي گيرد. در اين جهت هم حرف همه را مي شنويم که تا جايي که امکان‌پذير باشد خطاي خودمان کمتر شود.
س: از طرف فاميل يا دوستان يا باجناق چطور؟
کدخدايي: باجناق که خوشبختانه من ندارم (مي خندد). يک زماني يکي از نمايندگان مجلس که بحث مشکل صلاحيت داشت در فرودگاه با تعدادي از نمايندگان نشسته بوديم و او در وصف باجناق ما صحبت کرد که باجناق شما را مي‌شناسم و فرد خوبي است و خيلي توصيفات خوبي داشت که هميشه ذکر خير شما را دارم.
صحبت هاي او که تمام شد گفتم من چون تنها پسر خانواده بودم مرحوم مادرم اصرارداشت دنبال خانواده اي برويم که تک دختر داشته باشد. بنابراين ما از ريشه فاقد باجناق هستيم. (مي‌خندد)
س: حالا چه کسي بود که خود را جاي باجناق شما جا زده است!
کدخدايي: بله. چنين وضعيتي هم هست.
س: کدام مجلس را موفق تر مي بينيد؟
کدخدايي: ارزيابي مجالس شايد براي برخي افراد تلقي خوبي نباشد. اين که بخواهم ملاک قرار دهم. ولي مي توانم بگويم مجلس ششم مجلس خوبي نبود که مصالح عالي نظام را در نظر نمي گرفت. بقيه مجالس شدت و ضعف هايي را داشتند.
س: قضيه مخالفت شوراي نگهبان با بخشي از برنامه ششم ماده 38 که سقف حقوق هاي مديران را مشخص مي کرد، چه بود؟
کدخدايي: خيلي از مسائل را فراموش کردم چون آن زمان جزئيات زيادي داشت. اما محور بحث اين بود که جداي اينکه چه کسي چه ميزاني از حقوق را به او اختصاص مي دهند، افرادي که در مشاغل مختلف هستند، تخصص هاي متعددي دارند و بر حسب نوع تخصصي که دارند نمي توان گفت ميزان ثابت بگيريد.
مثلا يک کارمند ساده اداري که کارش از جهت اهميت خيلي زياد نباشد با يک پزشک متخصص يا متخصص فني در حوزه هاي نفت و هوافضا با هم فرق دارد. ملاک هايي که در آنجا آورده بودند ملاک هايي بود که اين وضعيت را نزديک به هم مي کرد و حتي اين تفاوت را از بين مي برد.
ايراد شواري نگهبان اين بود که بايد معيارهايي را قائل شويد که به صورت جدي بين يک کار ساده با يک کار تخصصي تمييز قائل شود و اين تمييز بايد به گونه اي باشد که اين تفاوت خود را نشان دهد، يعني اهميت کار متخصص را نشان دهد. مبناي ايراد شوراي نگهبان اين بود.
سر و صدايي هم بيرون مطرح شد که رقم حقوق‌ها 20 ميليون شده است و ...اينها هيچ ارتباطي به شوراي نگهبان ندارد. ما مبنا را کار داريم و اگر مبنا درست شود اين که عدد حقوق يک ريال است يا 100 ميليون فرقي ندارد.
س: اعضاي شورا چقدر حقوق مي گيرند؟
کدخدايي: متفاوت است و بر اساس سابقه کار و معمولا ترتيبات و رديف هايي وجود دارد. ولي تفاوت ها سرسام آور نيست. نجومي نيست. آنهايي که دانشگاهي هستند حقوق دانشگاه را مي گيريم و مبلغي را شورا کارانه مي دهد. آنهايي که از جاي ديگري نمي گيرند شورا يک حقوقي را در نظر مي گيرد که بر اساس معيارهاي سازمان امور استخدامي است. رديف ها و ترتيب هايي دارند که بر اساس آن پرداخت مي کنند.
س: حداکثر را مي دانيد؟
کدخدايي: فکر نمي کنم بيشتر از 7 تومان باشد.
س: گزارش ديوان محاسبات